آفتابگردان گیاهی است از خانواده Asteraceae، بیش از هفتاد گونه در سراسر جهان شناخته شده است. ریشه این نام از جنبه گیاهی که به خورشید شباهت دارد و این که پس از تابش نور خورشید می چرخد، گرفته شده است.
در سطح جهانی، تخمه آفتابگردان کله قوچی در کنار کلزا، سویا و پنبه دانه به عنوان یکی از محصولات دانه روغنی تولید شده در رتبه بندی قرار می گیرد. ترکیب و ارزش غذایی آنها به عوامل متعددی از جمله ژنوتیپ، نوع خاک، شیوه های کشاورزی، شرایط اقلیمی و فرآوری بستگی دارد.
دو نوع تخمه آفتابگردان شناخته شده است، دانه روغن زا و آنهایی که برای مصارف شیرینی پزی استفاده می شوند. اولی مشکی با پوسته نازک است که به هسته می‌چسبد و 20 درصد وزن کل را تشکیل می‌دهد.
در ابتدا، دانه ها حاوی 25٪ روغن بودند، اما با روش های مدرن اصلاح نباتات هیبریدهای جدید آفتابگردان، که در آنها محتوای روغن به 40٪ افزایش یافت، ایجاد شدند.
دانه ها منبعی از فیبرهای غذایی، اسیدهای چرب غیراشباع، آنتی اکسیدان ها، فلاونوئیدها ، اسیدهای آمینه، پروتئین ها ، ویتامین ها و مواد معدنی مشخصات آمینو اسیدها شامل اسیدهای گلوتامیک، آسپارتیک، آرژنین، فنیل آلانین، تیروزین، لوسین، متیونین و سیستئین است.
محتوای اسیدهای چرب تا 31 درصد متغیر است که بیشتر از سایر دانه‌های روغنی مانند گلرنگ، بادام زمینی، سویا، کنجد و بذر کتان است دانه های روغنی بیشتر به عنوان منبع روغن های گیاهی استفاده می شود.
پس از فرآیند استخراج، مقادیر زیادی باقیمانده و محصولات جانبی در دسترس است. استفاده از اینها امکان دستیابی به استفاده مؤثر از زباله و تحقق موفقیت آمیز مفهوم اقتصاد دایره ای را فراهم می کند.
روش‌های ارزش‌گذاری احتمالی کیک‌های روغنی شامل استفاده از آنها در رژیم‌های غذایی حیوانات به‌عنوان خوراک، کمپوست، بستری در تولید آنزیم‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و بیوسورفکتانت‌ها و در بازیابی ترکیبات فعال زیستی برای استفاده بیشتر در تولید محصولات جدید با ارزش افزوده است.
